Wat is jouw veranderstijl? Ontdek het via de kleurentheorie van De Caluwé & Vermaak

Laurien van de Lisdonk

± 4 minuten

Binnen organisaties verandert elke dag wel iets, maar elke verandering is anders en iedereen gaat anders met veranderingen om. Hoe kijk jij zelf tegen verandering aan? En wat betekent dat voor jouw gedrag en aanpak tijdens een verandering? Volgens de kleurentheorie van De Caluwé en Vermaak zijn er vijf verschillende veranderstijlen met elk hun eigen kleur: geel, groen, rood, blauw en wit. Iedere kleur heeft eigen overtuigingen en valkuilen. Lees verder en kom erachter wat jouw veranderstijl is.

De geeldrukdenker

Bij deze veranderstijl staat het beheersen en beïnvloeden van de machtsverhoudingen centraal. Belangen, conflicten en macht spelen hierbij een belangrijke rol. Geeldrukdenkers richten zich op de mensen die een belangrijke rol spelen in het proces. Ze besteden aandacht aan die personen die er uiteindelijk voor kunnen zorgen dat de verandering slaagt of mislukt. Veel politici zijn geeldrukdenkers, ze kiezen namelijk zorgvuldig wie ze proberen te beïnvloeden. Een echte geeldrukdenker maakt zijn plannen op basis van bestaande ideeën waar al veel mensen achterstaan. Deze mensen laten ze daarna helpen draagkracht te creëren bij de rest. Zo zorgen ze ervoor dat de verandering een succes wordt. Geeldrukdenken vergt strategisch en politiek denken, je moet kunnen omgaan met een grote hoeveelheid belangen.

De Caluwé (2000) stelt dat volgens deze denkwijze dingen/mensen zullen veranderen als je…

Belangen bij elkaar kunt brengen
Ze kunt dwingen tot het innemen van (bepaalde) standpunten/meningen
Win-winsituaties kunt creëren/coalities kunt vormen
De voordelen kunt laten zien van bepaalde opvattingen (macht, status, invloed)

De blauwdrukdenker

De blauwdrukdenker maakt eerst een ontwerp, en weet vooraf precies wat het doel van de verandering is. Mensen met deze veranderstijl vinden dat je eerst een resultaat moet afspreken, strakke kaders moet aanbieden en een stappenplan moet maken om een situatie succesvol te veranderen. Blauwdrukdenkers werken project- en planmatig. Blauwdrukdenkers starten de verandering met het zorgvuldig omschrijven van het resultaat. De weg ernaartoe denken zij helemaal uit, om zo zeker mogelijk te weten dat zij het doel behalen. Tussendoor kun je natuurlijk wel bijsturen, maar het motto blijft: eerst denken, dan doen.

De Caluwé (2000) stelt dat volgens deze denkwijze dingen/mensen zullen veranderen als je…

Van tevoren een duidelijk resultaat/doel formuleert
Een goed stappenplan maakt
De stappen goed monitort en op basis daarvan bijstuurt
Alles zoveel mogelijk stabiel houdt en beheerst
De complexiteit zoveel mogelijk reduceert

De rooddrukdenker

De rooddrukdenker wil het beste uit de mensen halen. De rooddrukdenker vindt: Als je mensen wilt veranderen, moet je ze daarvoor belonen. De verandering moet zo aantrekkelijk en aangenaam mogelijk zijn, dan pas werken mensen mee. Je beloont de mensen die bereid zijn mee te werken aan verandering en niet meewerken wordt zo onaantrekkelijk gemaakt. Rooddrukdenkers beïnvloeden leiderschapsstijlen om zo de cultuur te veranderen. Ze veranderen bijvoorbeeld de werkwijze rondom beoordelen en belonen. Ze richten zich ook op de ontwikkeling van mensen: ze willen het beste uit mensen halen en hun talenten inzetten om zo de organisatie te laten groeien. Zaken als sfeer, teamspirit en je thuis voelen zijn erg belangrijk.

De Caluwé (2000) stelt dat volgens deze denkwijze dingen/mensen zullen veranderen als je…

Mensen op de juist manier prikkelt, bijvoorbeeld door straf- of lokmiddelen
Geavanceerde HRM-instrumenten inzet voor belonen, motiveren, promoveren
Mensen iets teruggeeft voor wat zij jou geven

De groendrukdenker

De groendrukdenker baseert zich op het gedachtegoed van de lerende organisatie. Groendrukdenkers gaan ervan uit dat veranderingen ontstaan door nieuwe inzichten of wanneer mensen tegen problemen aanlopen. Ze geloven dat mensen dan vanzelf willen veranderen en dat ze in staat zijn nieuwe dingen te leren. Je hoeft dit alleen maar mogelijk te maken! Je kunt zeggen dat je groen licht geeft, om mensen zoals het groen in de natuur te laten groeien. Mensen veranderen als ze de noodzaak ervaren. Je kunt dit dus stimuleren door hen bewust te maken van wat er nog niet goed gaat. Daarna bied je een veilige omgeving waarin ze kunnen experimenteren en leren. In de ideale situatie denken en doen mensen tegelijkertijd. Deze veranderaars zijn vaak coaches en trainers. Zij hechten waarde aan ruimte en veiligheid voor leren.

De Caluwé (2000) stelt dat volgens deze denkwijze dingen/mensen zullen veranderen als je…

Ze bewust maakt van nieuwe zienswijzen/eigen tekortkomingen (bewust onbekwaam)
Ze kunt motiveren om nieuwe dingen te zien/te leren/te kunnen
Geschikte gezamenlijke leersituaties kunt creëren

De witdrukdenker

De witdrukdenker denkt dat mensen en de organisatie vanzelf veranderen en dat verandering een permanent proces is. De veranderaar hoeft dit proces alleen nog maar te sturen: blokkades wegnemen, energie mobiliseren, dingen laten gaan, goed waarnemen wat er gebeurt en dat proberen te begrijpen.

Deze veranderstijl heet wit denken omdat wit een neutrale kleur is en staat voor veel ruimte voor eigen invulling en weinig sturing. Witdrukdenkers hechten veel belang aan motivatie, mening en behoeften van de mensen in hun organisatie, zij veranderen namelijk en dus staan hun ideeën centraal. Ze geloven dan ook dat je de verandering niet te veel moet beïnvloeden. Dit kan alleen als de persoon die verandert de sturing accepteert. Een witdenker ziet een crisis of een conflict als kans, want een crisis of een conflict brengt mensen in beweging.

De Caluwé (2000) stelt dat volgens deze denkwijze dingen/mensen zullen veranderen als je…

Uitgaat van de wil en wens en de ‘natuurlijke weg’ van de mens zelf
De eigen energie van mensen laat komen
Dynamiek/complexiteit wilt zien
Eventuele blokkades wegneemt
Symbolen en rituelen gebruikt

Werken met veranderstijlen

Wanneer twee mensen een andere veranderstijl hebben, ontstaat er vaak spanning. Het is dan lastig om elkaar te begrijpen en het eens te worden, omdat de achterliggende ideeën zo anders zijn. Dit speelt ook als een individu een andere voorkeursstijl heeft dan de organisatie.

Soms kan een combinatie van veranderstijlen ook goed werken. Bij het samenstellen van een veranderteam is het slim om ervoor te zorgen dat alle stijlen aanwezig zijn. De blauwdrukdenker die het resultaat bewaakt, de rooddrukdenker die op de sfeer let, de groendrukdenker die de lerende mensen een veilige omgeving biedt, de geeldrukdenker die erop let dat het resultaat geaccepteerd wordt door belangrijke besluitvormers en de witdrukdenker die het proces duidt en stuurt.

Je kunt de kleurentheorie ook gebruiken voor het analyseren van een geslaagd of juist moeizaam verlopend verandertraject. Mogelijk komt de verandering weer op gang als je meer andere stijlen inzet.

Welke veranderstijl past bij jou?

Mensen, maar ook organisaties, hebben vaak één of twee veranderstijlen. Na het lezen van dit artikel zul je gemerkt hebben dat sommige stijlen jou meer aanspreken dan anderen. Wil je erachter komen wat jouw veranderstijl is? Check dan deze test.

Meer leren over veranderen?

In dit artikel leerde je over veranderstijlen. In de 3-daagse training Verandermanagement maak je kennis met diverse facetten van effectief verandermanagement. Je leert instrumenten toepassen en vaardigheden om veranderingen binnen een team, afdeling of organisatie in goede banen leiden. Zeker weten of dit bij je past? Doe een persoonlijke intake.

Bron: De Caluwé, L. I. A. de (2000). Denken over veranderen in vijf kleuren. In A. Cozijnsen, D. Keuning, & W. Vrakking (Eds.), Handboek organisatie-instrumenten Samson

Ook interessant voor jou