Zo verbreed je je perspectief en creëer je meer onderling begrip
“De mens is tegenwoordig liever lui dan lenig” vertelt filosoof en schrijver Lammert Kamphuis. En dan bedoelt hij geen fysieke maar mentale lenigheid. Steeds meer nemen we een negatieve houding aan tegenover mensen met andere ideeën en perspectieven. We lijken vooral gericht op onszelf en vinden het lastig om open te staan voor andere perspectieven. En dat is doodzonde volgens Lammert. “Er blijven allerlei kansen, mogelijkheden en plannen liggen omdat we zo vastzitten in onze tunnelvisie, ook in organisaties”.
Op de ICM Kennisparade van 2023 vertelde Lammert in zijn keynote hoe je filosofie op een laagdrempelige manier gebruikt om uit die tunnelvisie te komen. Hij gaf toegankelijke en praktische adviezen over hoe filosoferen ons helpt om te bouwen aan sterke en positieve organisaties.
Filosofie als zuurstof om leniger te denken
Lammert: “Tien jaar geleden startte ik mijn eigen onderneming om filosofie voor een zo breed mogelijk publiek toegankelijk te maken. Zelf kom ik uit een zeer strenge christelijke geloofsgemeenschap. Ik studeerde theologie en wilde zelf dominee worden. Later startte ik met de studie filosofie om de wereld buiten de kerk te leren kennen. Ik verwachtte los te breken uit een eenzijdig milieu en terecht te komen in een samenleving die vrij en veelzijdig zou zijn in denken en doen. Maar niets bleek minder waar. Tot mijn verbazing lijkt de huidige samenleving steeds meer op de christelijke samenleving uit mijn jeugd. Er is sprake van affectieve polarisatie, wat betekent dat we steeds meer een hekel krijgen aan mensen met andere ideeën en perspectieven.”
“We krijgen dagelijks te maken met geopolitieke en klimatologische onzekerheden. Het is bewezen dat mensen in tijden van onzekerheden behoefte hebben aan een duidelijk anker. Als coping mechanisme richten we ons daarom meer op onszelf en gelijkgestemden om ons heen. Hierdoor worden onze sociale en professionele bubbels kleiner en eenzijdiger. Segregatie van woonwijken maakt dit nog extremer. Daar komt ook nog bij kijken dat sociale media ons in een online filterbubbel duwt.”
“Dit alles versterkt de natuurlijke menselijke valkuil om vast te zitten in ons eigen perspectief. De filosofie kan ons hierbij helpen. Door te filosoferen trainen we onszelf om leniger te worden in ons denken en zo ons perspectief te verbreden.”
Filosofie als middel voor een positieve organisatie(cultuur)
“Filosofie betekent liefde voor de wijsheid. Het traint je om vanuit verschillende invalshoeken naar iets te kijken. Dit moet je bewust doen, omdat we als mens van nature gewend zijn het eens te zijn met onszelf en hierin vastgeroest raken. Dat is zelfs bewezen! Als mensen een test hebben gemaakt en daarna hun eigen antwoorden mogen herzien, verbeteren ze maar 15 procent. Als ze door de onderzoekers voor de gek worden gehouden en denken dat het andermans antwoorden zijn, verbeteren ze ruim 60 procent.”
“Het vastgeroest raken in onze eigen overtuigingen zit ons binnen organisaties erg in de weg. Hierdoor laten we allerlei kansen, mogelijkheden en plannen liggen omdat we zo vastzitten in onze eigen tunnelvisie. Daarom zijn organisaties, net zoals de samenleving als geheel, gebaat bij meer perspectivistische lenigheid. Hierbij komt filosofie goed van pas.”
Het vergroten van je geestelijke lenigheid
Wil je meer weten over de onderzoeken die laten zien hoe makkelijk we vastroesten in ons eigen perspectief en/of wil je oefeningen om je geest leniger te trainen, lees dan het nieuwe boek van Lammert: ‘Verslaafd aan ons eigen gelijk – pleidooi voor perspectivistische lenigheid’.
“Mensen zijn vaak bang dat filosoferen complex of stoffig is. Het is mijn missie om te laten zien dat dit niet het geval is. In mijn boek deel ik allerlei oefeningen en tips die je makkelijk inzet in jouw organisatie. Zo zijn er concrete technieken om oordelen over jezelf en binnen je team en organisatie uit te dagen. Als resultaat vergroot je oordeelloosheid en zo ontstaat er een bredere blik op situaties, komt er meer nuance en onderling begrip en connectie.”
“Ook ga ik in op filosofische concepten en hoe je deze toepast in je organisatie. Ik daag je uit meer speelse elementen in je werk te integreren, dit leidt tot meer verbinding en creativiteit. Ook vertel ik hoe je op een andere manier kijkt naar en omgaat met het concept ‘tijd’, waardoor er meer ruimte is voor spontaniteit, dat leidt tot de mooiste gesprekken, ideeën en oplossingen.”
“Alle theorieën, oefeningen en onderwerpen die ik aanhaal zijn toegankelijk en laagdrempelig. Door te filosoferen kijk je met een nieuwe bril naar jezelf en je werk. Iedereen haalt uit mijn verhalen eigen tips die je het meeste aanspreken en waarmee je graag aan de slag gaat. De filosofische ideeën hebben hele concrete en alledaagse consequenties, dat is wat ik zo leuk vind. Uit ervaring worden mensen getriggerd en zijn ze nieuwsgierig naar wat filosofie hen oplevert. Ben je bang dat het te wollig is? Deze zomer spreek ik voor de achtste keer op rij op Lowlands. Filosofie is voor iedereen!”
