Terugblik ICM Special – Je aandacht verdient aandacht
We leven in een wereld van constante visuele prikkels waardoor onze aandacht steeds meer versnippert. Op 15 februari organiseerde ICM in de bibliotheek Neude een special over deze aandachtscrisis. Sociaal ondernemer, filmmaker en actrice Hanna Verboom en hoogleraar Klinische Neuropsychologie Erik Scherder schenen hun licht op onze hedendaagse mediaconsumptie en de zorgwekkende gevolgen daarvan. We blikken kort terug op een inspirerende avond die tot nadenken stemde.
De avond werd gepresenteerd door Erik Smithuis, oprichter van ICM
‘Ik heb zelfs nú een telefoon in mijn zak, zo erg is het dus met mij gesteld!’ zegt Hanna lachend wanneer ze het podium oploopt. We hebben net gekeken naar Cinetree’s indringende, korte documentaire over de aandachtscrisis, die Hanna in samenwerking met Erik Scherder maakte. Met haar filmplatform Cinetree, waarop ze maandelijks een filmselectie aanbiedt per thema, zet ze zich nu in om onze mediaconsumptie te verminderen om daarmee onze aandacht te redden. ‘Wat als niemand meer de aandacht op kan brengen om een film te kijken? Wat gebeurt er dan met film? Film, dat zo belangrijk is om elkaar te blijven begrijpen, film dat zo ongelofelijk belangrijk is om in elkaars perspectief te kunnen kruipen en eens te ervaren hoe iets voor een ander is. Om eens door de ogen te kijken van iemand die je wellicht niet begrijpt, en tot elkaar te komen.’
Ze vertelt ons openhartig over haar eigen worstelingen met de lokroep van social media en de oplossing die ze heeft gevonden: ‘Ik heb nu twee telefoons, de een strikt voor mijn socials, en de andere voor het dagelijks leven. Zo blijf ik niet uren in mijn telefoon hangen wanneer ik een appje van de oppas krijg.’
Een energieke Erik Scherder springt ten tonele en vertelt wat versnipperende aandacht doet met ons brein: het wordt lui. Met een afbeelding illustreert hij treffend hoe onze hersenactiviteit tijdens het lezen toeneemt, in tegenstelling tot het kijken naar een serie, waarbij de activiteit beduidend minder is. Hij haalt nog een onderzoek aan waarin werd onderzocht onder welke omstandigheden mensen het beste hun aandacht konden behouden: met hun telefoon in hun zak, op enkele meters afstand in dezelfde kamer of met hun telefoon in een andere ruimte. De uitkomst is duidelijk: je kunt je aandacht het beste richten als je telefoon in een andere kamer ligt.
Het wetenschappelijke bewijs voor dat overmatige mediaconsumptie je brein lui maakt is overweldigend, maar Erik wijst ons op een interessante uitzondering: gamen. ‘Gamen biedt niet alleen de mogelijkheid om meer te leren, maar ook om nieuwe neurale verbindingen in ons brein tot stand te brengen! Maar ook hier geldt, met mate.’ legt klinisch neuropsycholoog Erik bevlogen uit.
Een vrouw uit het publiek: ‘Is lezen dan beter dan een serie kijken?’
‘Wanneer we lezen, maken we aanspraak op meerdere delen van ons brein. Het gedeelte dat je natuurlijk laat lezen, het stuk empathie; je actief inleven in karakters en er verbinding mee voelen maar bovenal: het stuk dat je je fantasie gebruikt. Dit zit allemaal in je rechter hersenhelft. Wanneer je een boek leest beeld je de gehele wereld in op basis van de tekst die je leest; in een serie is die wereld al ingekleurd.’ beantwoordt Erik de vraagt uit het publiek.
Meer vragen borrelden op uit het publiek, waaronder een essentiële: ‘Hoe pakken we de aandachtscrisis aan?’
Erik: ‘Het is eigenlijk zo simpel als ‘moeite doen’. Zo lang je moeite moet doen voor iets, lezen, schrijven, opstaan, komt dat ten goede van de verbindingen in je brein, waardoor je het lenig houdt. Zo leven we langer en blijven we (mentaal en fysiek) gezonder.’
Stap één is bewustwording. Stap twee: maak het je eerste, grootste prioriteit. Het eerste waar je in de ochtend aan moet denken – vandaag pak ik mijn telefoon er even niét bij. Daarnaast is je omgeving superbelangrijk, doen de mensen met wie je je omringt mee?
De afsluiting
Het was een avond die niet alleen leerzaam was, maar onze ogen heeft geopend. Erik Scherder heeft een eredoctoraat ontvangen voor zijn inzet om een brug te slaan tussen de wetenschap en de samenleving. In combinatie met de openheid van Hanna is dat precies wat we deze avond gedaan hebben. De avond was vol verbinding en leerzaam. Dus, leg de telefoon, tablet of laptop waarmee je dit leest maar snel weg, en laten we gezamenlijk de aandachtscrisis aanpakken.
Wil je ook een event van ICM bijwonen?
Benieuwd naar de korte documentaire over de aandachtscrisis? Deze kun je gratis bekijken op Cinetree.