De Roos van Leary: het doorbreken van communicatieproblemen

Veel mensen ervaren dagelijks problemen in de communicatie. Zo kan het wel eens gebeuren dat je op een rustige manier tips aan je collega geeft, maar je collega in de verdediging schiet. Je begrijpt dan misschien niet waarom je collega zo reageert. Dit is vaak te wijten aan het feit dat jullie gedragsstijlen niet op elkaar aansluiten. Dat kan vervelend zijn, zeker als je hierdoor het doel van het gesprek niet behaalt. Amerikaanse psycholoog en schrijver dr. Leary bracht deze verschillende gedragsstijlen in kaart in de Roos van Leary. In dit model zijn de verschillende gedragsstijlen te zien en kun je identificeren onder welke stijl je zelf valt. Zo kun je ook jouw manier van communiceren aanpassen en de omgang met je omgeving verbeteren!

De basis van de Roos van Leary

De Roos van Leary is een cirkel met een verticale lijn en een horizontale lijn. De verticale lijn vormt de scheiding tussen ‘boven gedrag” en ‘onder gedrag’. Boven gedrag is een leidende gedragsstijl en wordt dus sneller gekenmerkt door initiatief nemen. Onder gedrag wordt echter gekenmerkt door een wat passievere houding. Iemand die onder gedrag vertoont, zal het initiatief sneller overlaten aan de ander. Als iemand boven gedrag vertoont, vervalt de tweede partij al snel terug in onder gedrag. De horizontale lijn vormt de scheiding tussen ’tegen gedrag’ en ‘Samen gedrag’. Tegen gedrag wordt gekenmerkt door een minder flexibele houding en een focus op eigenbelang. Samen gedrag is daarentegen meer gericht op samenwerken en elkaars verschillen begrijpen. Voor deze lijn geldt: tegen gedrag roept tegen gedrag op en samen gedrag roept samen gedrag op. Als jij bijvoorbeeld laat blijken dat je graag wil samenwerken, is de kans groter dat jouw collega dit ook wil. Wanneer je tegen gedrag vertoont, zul je sneller tegen gedrag terugkrijgen.

Welke gedragsstijlen zijn er?

Deze kwadranten worden dan weer opgedeeld in acht verschillende gedragsstijlen. In de afbeelding hiernaast kun je zien welke gedragsstijlen dit zijn. Elke gedragsstijl heeft zo zijn nadelen en kan daarom zorgen voor een conflict. De kunst in het oplossen van deze conflicten zit dan ook in het herkennen van jouw eigen gedragsstijl en jezelf uitdagen om jouw valkuilen uit de weg te gaan. Maar onder welke gedragsstijl val jij eigenlijk?

Boven-samen gedrag

1. De eerste gedragsstijl wordt getypeerd als leidend. Je zult snel het voortouw nemen in de communicatie en het idee hebben dat je anderen moet begeleiden. Als je dit te veel doet, kun je bazig overkomen.
2. De tweede gedragsstijl is helpend. Je hebt waarschijnlijk een warme, betrouwbare uitstraling en helpt anderen heel graag. Het is echter ook niet de bedoeling dat je hierin doorschiet en iedereen probeert te helpen.

Samen-onder gedrag

3. De derde gedragsstijl is de meewerkende gedragsstijl. Je hebt een vriendelijke uitstraling en vindt het oké om een ander te volgen. Je geeft hierbij de leiding weg aan anderen.
4. De vierde gedragsstijl is de afhankelijke stijl. Jij laat meestal een ander de leiding nemen en vraagt graag om hulp en sturing. Hierdoor kun je ook de indruk geven dat je de ander als sterker ziet. Dit hoeft niet per se een probleem te zijn, maar als je té afhankelijk wordt en mensen snel gelooft, komt dit jezelf ook niet ten goede.

Onder-tegen gedrag

5. De vijfde gedragsstijl is teruggetrokken gedrag. Als je dit gedrag vertoont, kan het overkomen alsof je een gebrek aan zelfvertrouwen hebt en je liever met rust gelaten wil worden. Zo zonder jij je af van de anderen en kan men het gevoel hebben dat je ontoegankelijk bent.
6. De zesde gedragsstijl is opstandig. Je kunt heel goed je klachten uiten, maar je kunt daardoor ook bitter overkomen. Je straalt eigenlijk uit dat je niemand nodig hebt, wat anderen huiverig maakt om je te benaderen.

Boven-tegen gedrag

7. De zevende gedragsstijl in de Roos van Leary is aanvallend. Je uit regelmatig kritiek op anderen op een boze manier. Natuurlijk is het nuttig om elkaar feedback te geven, maar je komt snel agressief over als je dit te veel doet. Je straalt met een aanvallende gedragsstijl uit dat je denkt dat de ander bang voor je hoort te zijn.
8. De achtste en laatste gedraagstijl in de Roos is de concurrerende gedragsstijl. Je laat hiermee zien dat je voornamelijk op jezelf vertrouwt. Mits je dit met mate doet, word je waarschijnlijk gezien als assertief. Als je echter doorslaat, kan het vooral kil en egoïstisch overkomen. De ander krijgt de indruk dat jij wel erg vol bent van jezelf en eigenlijk probeert te laten zien hoe goed je wel niet bent.

Hoe kun je deze gedragspatronen doorbreken?

Heb je kunnen ontdekken onder welke gedragsstijl jij valt? Heel fijn! Nu is het tijd om te kijken wat je kunt doen om deze gedragsstijl te herkennen en aan te passen. Zo krijg je binnen no time door hoe jij in je gesprekken sneller je doelen kan behalen. Denk bij je volgende interactie aan de volgende tips:

1. Spits je oren! Probeer de aankomende tijd extra op te letten in gesprekken. Hoe gedraag jij je? Hoe gedraagt de ander zich? Nog belangrijker: hoe beïnvloeden jullie elkaar? Als je dit lastig vindt, kun je na je gesprekken ook proberen aantekeningen bij te houden zodat je meer grip krijgt op je eigen denkwijze tijdens een gesprek.
2. Experimenteer met je gedragsstijl. Probeer eens een compleet andere gedragsstijl toe te passen en bekijk het effect op de ander. Na afloop kun je zelfs met elkaar bespreken hoe dit voor jullie allebei voelde. Vonden jullie dit allebei een prettige manier van communiceren of juist helemaal niet? Dit kun je ook meerdere malen herhalen met verschillende gedragsstijlen en aanvoelen welke stijl jij fijn vindt.
3. Herhaal de theorie achter de Roos van Leary een aantal keren en neem hier ook de tijd voor. Zo wordt het gemakkelijker om de gedragsstijlen te herkennen en ze dus ook te doorbreken!
4. De laatste, maar ook de lastigste tip: vergroot je bewustzijn en doorbreek een vervelend gedragspatroon! Natuurlijk kom je met bovenstaande tips al een heel eind, maar het echte leerproces start op het moment dat je jezelf probeert te verbeteren. Het is daarom wellicht tijd voor zelfreflectie. Ga ook even na of er iemand is waarmee je vaker botst of in nare gedragspatronen vervalt. Probeer dan jullie gedragspatronen te identificeren en bekijk samen welke gedragsstijlen kunnen helpen met het doorbreken van deze patronen.

Wil je nog meer weten over hoe je je communicatievaardigheden kan verbeteren? Bekijk dan hier alle ICM trainingen en opleidingen die je helpen je communicatievaardigheden te verbeteren.