Gestructureerd leertrajecten ontwerpen met het achtveldenmodel
Het doel van opleiden en leren binnen organisaties is om leertrajecten te ontwikkelen die een oplossing bieden voor specifieke problemen die in de organisatie spelen. Er zijn veel dingen waar je aan moet denken bij het ontwerpen van een leertraject. Een hulpmiddel dat richtlijnen biedt is het achtveldenmodel (of achtvelden instrument) van Kessels en Smit.
Wat is het achtveldenmodel?
Het achtveldenmodel is een instrument dat kan helpen bij het ontwerpen van een leertraject. Het bieden van oplossingen voor een bepaald probleem in een organisatie is hierbij het uitgangspunt. Wanneer ben je tevreden met het leertraject? En wat wil je bereiken? Door gebruik te maken van het achtveldenmodel bedenk je voorafgaand aan een leertraject de precieze leereffecten, zodat je achteraf het effect van het leertraject goed kunt meten.
Wat is het doel van het achtveldenmodel?
Het achtveldenmodel dient als gespreksleidraad of hulpmiddel voor een opleidingskundige om een opleidingsbehoefte vorm te geven. Je werkt hierbij samen met diverse stakeholders om een goed beeld te krijgen van de gewenste situatie. Om te voorkomen dat je direct naar de oplossing gaat en een training aanbiedt, helpt het achtveldenmodel om heel gericht te werken aan het doel of probleem.
Tijdens het doorlopen van het achtveldenmodel wissel je als opleidingskundige in de rol van ontwerper en adviseur. Aan de ene kant bied je hulp om de vraag te verhelderen en lever je ideeën voor het ontwerp van leersituaties, maar je adviseert ook over maatregelen in de werksituatie, die mensen ondersteunen bij het laten zien van het juiste gedrag.
Hoe is het achtveldenmodel opgebouwd?
Het achtveldenmodel bestaat uit twee kolommen (groen en rood). Elke kolom bestaat uit vier velden. De eerste kolom (doel, werksituatie, bekwaamheden en leersituatie) gaat over het beantwoorden van de hoofdvraag: ‘’Wat wil je bereiken met het leertraject?” De tweede kolom (proces, leerresultaten, functioneren en impact) beantwoordt de hoofdvraag: “Wanneer ben je tevreden?” De tweede kolom is de spiegel van de eerste kolom.
De hoofdvragen beantwoord je op vier niveaus, de velden. Wanneer je voor het eerst start met het invullen van het achtveldenmodel is het handig om van linksboven naar linksonder en vervolgens van rechtsonder naar rechtsboven te werken.
Het achtveldenmodel ontleed: acties, tools & stakeholders
Het achtveldenmodel is een goede basis voor je ontwerp. Dankzij de linkerkolom ga je doelgericht te werk en de rechterkolom checkt of je interventie bijdraagt aan een organisatiedoelstelling (impact). Bij elk veld horen verschillende vragen, tools en stakeholders.
Het eerste (linker)veld van boven naar beneden: ‘Wat wil je bereiken?’
Wat doe je? Je verkent de organisatievraag en stelt vast of er sprake is van een leernoodzaak. Welke tools? Jaarverslag(en). Wie zijn de stakeholders? Directie, opdrachtgever, ontwerper en leeradviseur. Doel/Probleem
Wat doe je? Je brengt de gewenste werksituatie in kaart. Welk gedrag is nodig om de gewenste werksituatie te bereiken? Denk ook aan aanpassingen in systemen, procedures en processen. Welke tools? Meelopen, observatie en interviews. Wie zijn de stakeholders? Medewerkers, leidinggevenden, opdrachtgever, klanten, afnemers, ontwerpers en leeradviseur.Werksituatie
Wat doe je? Na het in kaart brengen van de gewenste verandering in de werksituatie, formuleer je de benodigde vaardigheden. De formulering begint met: “de medewerker is in staat om *benoemde situatie*”. Wie zijn de stakeholders? Opdrachtgever, leidinggevende van specifieke afdeling en medewerkers.Vaardigheden
Wat doe je? Je maakt een globaal ontwerp van het programma en kijkt met een brede blik naar de mogelijke leerinterventies. Op welke manier kan het leren georganiseerd en ondersteund worden om de gestelde bekwaamheden, competenties of vaardigheden te verwerven? Wie zijn de stakeholders? Trainer, ontwikkelaar leerinterventie en beoogde deelnemers. Leersituatie
Het tweede (rechter)veld van onder naar boven: ‘Wanneer ben je tevreden?’
Wat doe je? Je creëert oefenmogelijkheden voor de deelnemers zodat zij de vaardigheden eigen maken. Je geeft daarbij voldoende informatie voor de deelnemers over de betreffende vaardigheden. Daarnaast bouw je terugkoppelingsmomenten in en schep je een leerklimaat dat voldoende veiligheid biedt om met het nieuwe gedrag te experimenteren. Welke tools? Wie zijn de stakeholders? Trainer (intern/extern) en deelnemer.Proces
Wat doe je? Formuleren van de gedragingen die je wil zien na de ingezette leerinterventies. Op welk niveau wil je dit terugzien aan het einde van de training? Hoe wil je zien dat ze deze geformuleerde gedragingen beheersen? Wie zijn de stakeholders? Deelnemer, leeradviseur, leidinggevende en praktijkbegeleider.Leerresultaten
Wat doe je? Welke tools? Beoordelingscyclus. Wie zijn de stakeholders? Medewerkers, leidinggevenden, opdrachtgevers, klanten, afnemers, collega’s, ontwerpers en leeradviseur.Functioneren
Wat doe je? Formuleren wanneer je doel is behaald, gerelateerd aan een organisatiedoel en hoe je dat meetbaar kan maken. Je zoekt naar indicatoren waaruit blijkt dat de interventie bijdraagt aan de impact. Welke tools? KPI’s. Wie zijn de stakeholders? Lijnmanager, directie, ontwerper en leeradviseur.Impact
Opleidingskunde bij ICM
In de 8-maanden durende opleiding Opleidingskunde wordt het achtveldenmodel uitgebreid toegelicht en ga je aan de slag met het invullen van dit model. Het gehele programma van deze opleiding bekijk je hier.
Heb je behoefte aan Learning & Development advies? Onze experts helpen je graag verder tijdens een gratis online adviesmoment van 30 minuten. Plan een gesprek.