Effectief Leiderschap in het hybride tijdperk: praktische tips voor succesvol werken

De industriële revolutie, het internet en nu hybride werken: hybride werken is een van de grootste revoluties op werkgebied van de afgelopen honderd jaar. Omdat het monopolie op verbinding niet meer beperkt wordt tot de kantoormuren, rest ons de vraag: wat moeten we nog op dat kantoor? Organisatiepsycholoog Kilian Wahoe, onderzoeker en docent aan de Vrije Universiteit, nam ons mee in dit vraagstuk tijdens het vierde webinar van ICM over de psychologie van mensgericht leiderschap. In dit artikel vind je drie drie inzichten en praktische tips uit het webinar.

Metafoor van de olifantenkudde

Kilian Wahoe: “In maart 2020, toen de wereld tot stilstand kwam, werden we geconfronteerd met een keuze die we nooit eerder moesten maken: gaan we als groep uit elkaar, gaan we thuiswerken of blijven we bij elkaar? Stel je eens een olifantenkudde voor die getroffen wordt door het coronavirus en dezelfde keuze moet maken. Wat zouden de olifanten kiezen? De leiderschapsolifant zou bijvoorbeeld kunnen genieten van de rust van thuiswerken, terwijl de senior-olifant het ongezellig vindt. Het is onvermijdelijk dat een deel het prettig vindt en anderen eenzaam. De crux zit hem echter in de ongelukkige afloop van de baby-olifant in de groep: die zou overlijden.

De kudde bestaat namelijk niet voor het welzijn van het individu, de kudde bestaat om de meest kwetsbaren in de groep te beschermen. Onze samenleving is ook op deze vorm ingericht, kijk bijvoorbeeld naar pensioenfondsen en verzekeringsmaatschappijen. Als je aan individuen vraagt waar hun voorkeur ligt wat betreft hybride werken, stel je dus verkeerde vraag; het beschermen van de kwetsbare babyolifanten – jonge of nieuwe medewerkers – moet voorop staan.”

Grondwet van werk

“Groeien doe je door met elkaar verbonden te zijn.” legt Kylian uit. “Essentieel is dat binnen deze verbinding autonomie, ruimte voor het individu, aanwezig is. Een kudde is een vangnet, geen hangmat. Daarom bestaat de grondwet van werk uit groei, verbondenheid en autonomie (Deci & Ryan, 2001). Het wegnemen van deze drie pijlers is het recept om een persoon ongelukkig te maken. Vandaar de opzet van gevangenissen: als gevangene word je tot stilstand gebracht, verlies je verbinding met de mensen van wie je houdt en valt je autonomie weg omdat je geen eigen wil meer hebt.”

Restaurantfeedback

“Het is de taak van een leidinggevende om het corrigerende mechanisme binnen de groep te zijn wanneer medewerkers onderpresteren. Helaas is de feedback meestal oppervlakkig. Daarvoor heb ik zelf de term ‘restaurantfeedback’ bedacht. Vaak geven leidinggevenden namelijk feedback zoals je dat in een restaurant doet nadat de ober je vraagt hoe je het eten vond. Eigenlijk was je vis te droog en de dressing te zuur, maar je hoort jezelf plotseling: ‘Ja, was heerlijk!’ zeggen, waarna je van schrik nog twintig euro fooi geeft.

Deze leugenachtige vorm van feedback ontstaat om twee redenen. Enerzijds is er te weinig tijd voorafgaand aan de reflectie – de ober stond plotseling voor je neus – anderzijds ben je bang dat de feedbackontvanger negatieve feedback niet wil horen. Een kort leugentje om bestwil werkt dan beter om de goede vrede te bewaren.

Hoe geef je dan feedback? Stel geen vragen als: ‘Hoe was het, wat vond je ervan?’ want dat leidt tot de makkelijke weg en die wil je juist vermijden! De essentiële vraag bij feedback is: ‘Wat kan ik beter doen?’”

Praktische tips voor thuiswerken

• Neem niet het gemiddelde als doorslaggevende factor bij onderzoeken waar de behoefte ligt van hybride werken, maar zij die de groep het meest nodig hebben.
• Stem niet alleen af hoeveel dagen je mag thuiswerken, maar stem ook af hoe en wat.
• Besteed 1% van je werktijd aan feedback. Op jaarbasis is dit ongeveer twintig uur.
• Maak duidelijke afspraken over (kinderen) verzorgen tijdens werktijd.
• Onderzoek wat de fiscale impact is van werken buiten Nederland. Het kan juridisch ingewikkeld zijn om remote voor een Nederlands bedrijf te werken vanuit het buitenland.
• Wees je bewust van je juridische verantwoordelijkheid voor je werknemers. Je bent bijvoorbeeld verantwoordelijk voor dat ze thuis over een goede werkplek bezitten om hernia’s te voorkomen. Hetzelfde geldt voor burn-outs. Probeer het te monitoren.
• Niet iedereen vindt het even makkelijk om te werken met digitale middelen. Bied Digital Coaching aan voor degenen die hier hulp bij nodig hebben om te zorgen dat hybride werken voor iedereen mogelijk is.
• Geef werknemers The Right To Disconnect: het recht om niet altijd bereikbaar te hoeven zijn. Je kunt bijvoorbeeld een duo-simkaart aanbieden zodat werknemers hun werksimkaart kunnen uitschakelen wanneer ze niet werken.

Praktische tips voor verbinding

• Introduceer het Zweedse Fika: eens per dag bij elkaar zitten, koffie drinken, koekje eten.
• Wees je bewust van generatieverschillen in je communicatie. Bijvoorbeeld: het voor millenials’ en boomers’ handige woordje ‘OK’, betekent bij jongere generaties iets als: ‘Houd je mond, doei.’
• Kies bij meetings ervoor om het óf online te doen, óf face-to-face, maar niet hybride. Als je er toch voor kiest om hybride te werken, zorg dan voor een goede online moderator om te leiden.
• Laat online meetings niet langer dan 45 minuten duren zodat iedereen zijn aandacht er nog bij houdt.

Meer weten?

ICM organiseert vaker webinars met een breed aanbod aan onderwerpen. Bekijk onze evenementenpagina en schrijf je onderaan deze pagina in voor de nieuwsbrief om op de hoogte gehouden te worden.

Meer leren over leiderschap? Kijk eens rond in onze leiderschapscategorie op de website en vind de opleiding die bij jou past.