Ben ik mijn werk? De wisselwerking tussen werk en je identiteit

Hoe belangrijk is jouw werk voor jou? Wanneer iemand je vraagt om je voor te stellen, ben je dan geneigd om te zeggen wat voor werk je doet? Filosoof en schrijver Frank Meester deelde op dinsdag 29 juni tijdens het webinar “Ben ik mijn werk?” zijn kennis over hoe je identiteit tot stand komt en welke rol werk daarin speelt.

In dit artikel lees je welke kennis Frank Meester met ons deelde en wat jij kunt doen om bewuster te worden van je eigen identiteit in verschillende sociale contexten.

Wat is ik?

Een diepe en alom bekende vraag binnen de filosofie: “Wat is ik?”. Wat is mijn eigen identiteit precies? En hoe kom je erachter wie je eigenlijk écht bent? Loop eens voor jezelf na hoe je jezelf voorstelt. De een zal zich voorstellen met haar favoriete hobby, de ander met zijn werk en sommigen als moeder van twee kinderen. Uit de manier hoe je jezelf voorstelt kun je al wat algemene dingen opmaken. Bijvoorbeeld wat belangrijk is voor wie jij bent. Maar, natuurlijk ligt het complexer dan dit. Vaak wordt een groot deel van je eigen ik namelijk bepaald door de omgeving waarin je je op dat moment verkeert.

Misschien heb je het wel eens meegemaakt op een reünie van je oude middelbare school. Je spreekt na jaren met je oude schoolgenoten en denkt: ‘’Goh, jullie zijn in je doen en laten geen spat veranderd!”. Over jezelf heb je een hele andere opvatting, jij hebt je namelijk in de afgelopen jaren wel écht ontwikkeld tot een ander persoon dan je was op de middelbare school. Vervolgens word je uit die droom geholpen door iemand die zegt dat je nog altijd de persoon bent die je was op de middelbare school. Je vraagt jezelf af hoe dit kan. Ben je dan echt niet veranderd in de afgelopen jaren? In deze sociale context ben je blijkbaar niet veranderd, maar waarschijnlijk wel in een hoop andere sociale contexten. De mensen met wie je omgaat bepalen in zekere zin wie je bent en hoe je je gedraagt.

Maar, bestaat er dan eigenlijk wel een ware ik?

Als onze ‘ik’ afhankelijk is van onze omgeving, bestaat er dan eigenlijk wel een ware ik? Hoe kom je erachter wie ‘ik’ is en of er iets wezenlijks achter al die ikken zit?

Een interessante en tegelijkertijd lastige vraag. Volgens Frank suggereren opvattingen uit de filosofie wel dat er een ‘zelf’ is, echter het lastige is hoe je erachter komt wat dat ‘zelf’ is. Dit kan op twee manieren:

1. Kijk diep in jezelf naar wie je echt van binnen bent. De kans is groot dat je hier ontdekt wie je bent in een bepaalde context of situatie.
2. Ontdek wie je bent door verschillende contexten op te zoeken en te kijken hoe je daarop reageert. Stel jezelf hierbij de volgende vragen: is deze ‘ik’, wezenlijk ‘ik’? Is dit een deel van hoe ik ben opgevoed? Of zijn dit de contexten waarin ik verkeer?

Wil je zelf verder nadenken over je eigen ‘ik’? Denk dan eens na in welke sociale contexten jij op dit moment actief bent (familie, vrienden, werk, etc.). Ben je binnen deze sociale contexten verschillende ‘ikken’? Wat zijn de verschillen en welke sociale context beïnvloedt jouw ‘ik’ het meest?

Manieren om te veranderen

We zijn snel geneigd om bepaalde patronen te volgen. Zodra je bewust bent van een bepaald patroon, ligt daar ook de kans om een patroon te doorbreken. Maar dit is niet altijd even makkelijk. Psycholoog en schrijver Daniel Kahneman schreef in zijn boek ‘Ons onfeilbare denken’ over onze manier van handelen en denken. Hierin vallen twee systemen te onderscheiden.

• Systeem 1: ‘’automatische piloot’’, onbewust denken, zeer snel, patronen, vooroordelen
• Systeem 2: bewust denken, afstand nemen en nadenken, langzaam, mogelijkheid patronen te doorbreken of bij te stellen

In de Oudheid dachten filosofen al na over deze twee systemen. Ze waren erop gericht je te helpen om een goed en gelukkig leven te hebben. Tegenwoordig noemen we het doel om jezelf te veranderen ‘Levenskunst’. Een tactiek vanuit de Oudheid die jij ook kunt toepassen in je dagelijks leven is bijvoorbeeld het bijhouden van een dagboek. Dat kan in de volgende stappen:

1. Denk na over wat je wilt veranderen;
2. Schrijf in je dagboek op hoe het vandaag ging met datgene veranderen;
3. Schrijf in je dagboek op wat je nog beter kunt doen om datgene te veranderen;
4. Probeer het de volgende dag beter te doen;
5. Herhaal stap 2,3 en 4 tot er langzaam een nieuwe gedraging inslijt en je een patroon hebt doorbroken.

Wat is werk?

We hebben allemaal wel een beeld van wat werk is. Belangrijke overeenkomsten tussen verschillende soorten werk zijn:

• Werk is een bron van inkomsten en brengt brood op de plank.
• Werk is een soort statussymbool, wat uiteindelijk terug te brengen is naar een vorm van ijdelheid. De mens vindt het nou eenmaal belangrijk hoe een ander naar ons kijkt.
• Jij vormt werk, maar werk vormt ook jou. Zelfontplooiing is belangrijk voor ons en zodra we niet het gevoel hebben iets bij te dragen geeft het ons minder voldoening.
• Werk is een sociale context

Ben ik mijn werk? De interactie tussen werk en je identiteit

Dus, ben jij je werk?

In zekere zin wel. Je werk vormt jouw ‘ik’ omdat jij in een bepaalde sociale context zit. Het werk is belangrijk voor jou en voor wie je bent, omdat het jou een zekere status geeft in de maatschappij. Het werk is belangrijk, omdat het werk je geld oplevert.

Maar, vergeet niet: Jij bent ook nog zoveel meer!

Je bent zelf ook andere sociale contexten, andere dingen die je doet, de kinderen die je opvoedt en het huis waarin je woont. Al deze dingen bepalen wie jij bent en kunnen de situatie op je werk laten relativeren en laten nadenken of je tevreden bent met wie je bent en of je hierin wilt veranderen.

Wil je nog meer leren?

Benieuwd naar onze andere evenementen? Bekijk de agenda van de ICM Life Academy.