Didactiek en didactische vaardigheden: wat is dat?
Als docent of trainer hoor je vaak dat je moet bezitten over goede didactische vaardigheden. Maar, wat zijn dat precies voor vaardigheden en hoe ontwikkel je deze? Dat leggen we je uit in dit artikel.
Wat is didactiek?
Didactiek is een onderdeel van het vakgebied pedagogiek. Het is de kennis om leerstof op een effectieve en efficiënte manier over te brengen op deelnemers. Een goede docent of trainer heeft veel inhoudelijke kennis over zijn of haar vakgebied. Maar dat is niet genoeg. Het is daarnaast belangrijk om te weten hoe je deze kennis op zo’n manier onderwijst dat je deelnemers motiveert en ze er daadwerkelijk iets van leren, zodat succesvolle transfer plaatsvindt en leren leidt tot de gewenste gedragsverandering. Hiervoor zijn gedegen didactische vaardigheden van belang.
Didactiek is op te delen in vakdidactische kennis en pedagogisch-didactische kennis. Vakdidactische kennis is weten hoe je een specifiek onderwerp of specifieke inhoud overbrengt. Pedagogisch-didactische kennis is weten wat effectieve onderwijsmethoden zijn en hoe en wanneer je bepaalde onderwijsmethoden wel of niet inzet. Zo heeft een aardrijkskunde docent goede vakdidactische kennis als hij weet hoe hij op een goede en begrijpelijke manier uitlegt hoe aardbevingen ontstaan. Zijn pedagogisch-didactische kennis is goed als hij weet of het beter is dit te onderwijzen door een interactieve quiz in te zetten of juist door leerlingen de stof individueel door te laten lezen en samenvatten.
Bij didactiek hoort ook het begrijpen wat leren is en hoe mensen cognitief leren, zodat je hier op de juiste manier op in kan spelen. Kennis over kennis opdoen dus. Daarbij is het van belang om evaluatie centraal te stellen en achteraf na te gaan of bepaalde methodes wel of niet effectief zijn in een opleiding of training. De conclusies uit zo’n evaluatie bieden de nodige inspiratie voor de invulling van een volgende opleiding of training.
Didactiek is in het kort dus het geheel van het voorbereiden, uitvoeren en evalueren van trainingen en het leren van deelnemers.
Hoe ontwikkel je didactische vaardigheden?
Didactische vaardigheden moet je ontwikkelen. Binnen reguliere lerarenopleidingen wordt hier veel aandacht aan besteedt. Leraren in opleiding leren hoe hun toekomstige leerlingen kennis opdoen en hoe ze hier effectief op inspelen. Dit is een apart deel binnen de opleiding en staat los van inhoudelijke vakken. ‘Leren hoe mensen leren’ is dus een vak apart.
Het goede nieuws is: didactische vaardigheden kan iedereen opdoen. Wanneer je geïnteresseerd bent in de ontwikkeling van mensen en wil ontdekken hoe je het leerproces en de transfer van leren bevordert, zijn hier verschillende mogelijkheden voor. De eerste stappen in de wereld van didactiek zet je tijdens de training Introductie Learning & Development, die zich richt op werknemers die nog geen ervaring hebben met learning & development maar hier wel meer van willen begrijpen en ermee willen werken. Daarnaast bieden we bij ICM een post-HBO opleiding Opleidingskunde aan waarin je kennismaakt met het vakgebied didactiek en je visie vormt op leren en ontwikkelen. Ook in de ICM Trainersopleiding ga je praktisch aan de slag met didactische vaardigheden en ontdek je verschillende fysieke en digitale didactische werkvormen. Specifiek richten op didactiek binnen blended leerprogramma’s gebeurt in de training Blended trainingen ontwerpen, waarin je leert hoe je online en offline leren op effectieve wijze bij elkaar brengt en didactisch leert onderbouwen waarom je bepaalde keuzes maakt in je trainingsontwerp.
Voor dit artikel gebruikten we de volgende bronnen:
- https://wij-leren.nl/didactiek.php
- Surma, T., Vanhoyweghen, K., Sluijsmans, D., Camp, G., Muijs, D., & Kirschner, P. A. (2019). Wijze lessen: twaalf bouwstenen voor effectieve didactiek. Ten Brink Uitgevers.