Transactionele Analyse: de egoposities
Transactionele analyse is een methodiek om communicatie en gedrag tussen mensen te analyseren en te verbeteren. Het helpt mensen vooruit door ze te laten inzien hoe ze zich in bepaalde situaties opstellen, of dit werkt en hoe dit eventueel beter kan. Binnen transactionele analyse bestaan er verschillende rollen waar je vanuit kunt communiceren: de egoposities. Hieronder lees je wat deze egoposities zijn, hoe ze gevormd worden en hoe ze jou en je contact met anderen kunnen beïnvloeden.
De egoposities binnen transactionele analyse
Binnen transactionele analyse gaan we ervan uit dat elk volwassen mens drie zogenoemde egoposities in zich heeft: de Ouder, het Kind en de Volwassene. Deze posities zijn manieren om met anderen om te gaan en te communiceren. Deze posities komen voort uit ervaringen die je opdoet als je jong bent. Bijvoorbeeld ervaringen met je ouders of andere belangrijke personen in je leven. Als kind ontwikkel je (grotendeels onbewust) patronen om op een effectieve manier om te gaan met die personen en de wereld om je heen. Je neemt bepaalde gedragingen, houdingen en meningen in je op die van invloed zijn op jouw zelfbeeld. Dat zelfbeeld is vervolgens weer van invloed op hoe jij je gedraagt richting jezelf en anderen.
Je schrijft de egoposities (de Ouder, het Kind en de Volwassene) altijd met een hoofdletter, omdat het benamingen zijn voor hoe mensen voelen, denken en zich gedragen. Verwar ze daarom niet met de personen ouder, kind en volwassene.
De posities kunnen zowel positief als negatief ingezet worden. Daarom kun je de drie hoofdposities opdelen in vijf egoposities. Hieronder zie je de egoposities afgebeeld, waarna we ze kort verklaren[1].
- De Kritische Ouder: de Kritische Ouder is kritisch, betuttelend, streng, oordelend. Deze egopositie stelt regels op en neemt een autoritaire houding aan richting anderen.
- De Voedende Ouder: de Voedende Ouder is verzorgend, geruststellend en begripvol. Deze egopositie moedigt anderen aan en neemt een verzorgende rol aan.
- Het Aangepast Kind: het Aangepaste Kind is gehoorzaam en passief richting anderen.
- Het Natuurlijke of Vrije Kind: het Natuurlijke of Vrije Kind is nieuwsgierig, speels en spontaan. Deze egopositie heeft een speelse houding richting zichzelf en anderen.
- De Volwassene: de Volwassene is vrij van oordeel, zelfverzekerd en realistisch. Deze egopositie is geïnteresseerd richting zichzelf en anderen, neemt verantwoordelijkheid en kijkt nieuwsgierig naar het leven.
Wanneer je met elkaar communiceert, neem je een van bovenstaande rollen aan. Beide partijen nemen een rol aan, waardoor er een transactie ontstaat. Nemen beide partijen dezelfde rol aan, dan is er sprake van een complementaire transactie en communiceer je op een gelijkwaardige manier met elkaar. Echter, wanneer beide partijen een andere rol aannemen is de manier van communiceren niet meer gelijkwaardig. Dan ontstaat er een rollenpatroon dat lastig kan zijn. Stelt de een zich bijvoorbeeld als Kritische Ouder op en de ander als Aangepast Kind, dan krijgt laatstgenoemde niet de kans zijn of haar behoeftes uit te spreken omdat hij of zij gehoorzaam is en blijft.
Voor gezonde communicatie is het waardevol te ervaren welke rol jij als individu snel aanneemt en of dit werkt. Dit doe je vaak onbewust en hier kun je wellicht niks aan doen, het is een patroon dat jij jezelf aan hebt geleerd vanaf jongs af aan door ervaringen die je hebt gehad. Werkt jouw manier van communiceren niet optimaal voor jezelf en/of anderen, dan is het mogelijk te leren hoe je dit aan kan passen zodat jij op een gelijkwaardig niveau komt als je communicatiepartner. Het liefst communiceer je als twee Volwassenen met elkaar, zodat er sprake is van een realistisch, zelfverzekerd en geïnteresseerd gesprek waar mooie dingen uit voort kunnen komen!
Wil je je verder verdiepen in transactionele analyse? Bekijk dan onze training Transactionele Analyse, of lees in dit artikel hoe je met transactionele analyse oude patronen leert herkennen en doorbreken.
[1] De informatie komt uit het volgende artikel: van der Pool, E. M. C., & Westerhoven, R. V. (2010). Een kennismaking met transactionele analyse: Een andere kijk op voorspelbare en beïnvloedbare communicatie in het onderwijs.