Hoogsensitiviteit: 5 leefadviezen voor hsp’s

Flauwekul en aanstellerij. Of in het beste geval: een modeterm. Dat is wat sommigen denken over hoogsensitiviteit. Die mensen hebben het bij het verkeerde eind, zegt Elke van Hoof, verbonden aan de Vrije Universiteit Brussel. ‘Hoogsensitiviteit is wel degelijk wetenschappelijk aangetoond, door tientallen onderzoekers intussen. Hoogsensitiviteit is gewoon een sexy woord voor: gevoeliger zijn voor prikkels.’ 

Hoogsensitiviteit betekent dat iemand een verhoogd vermogen om prikkels waar te nemen heeft en vervolgens een diepgaande verwerking van deze prikkels in de hersenen. Vanuit de psychologie wordt de term highly sensitive person (hsp) gebruikt voor mensen die dit ondervinden. Niet-hsp’s hebben een soort filter in het informatieverwerkingssysteem. Bij een hsp ontbreekt dat filter; er komt dus veel informatie binnen, die allemaal moet worden verwerkt. Dat kan leiden tot sneller overprikkeld zijn, moe of emotioneel worden, meer last hebben van lawaai – de typische hsp-kenmerken.

Psychologen zijn het erover eens dat 15 à 20 procent van de mensen hsp is. Verder benadrukken ze dat het geen afwijking of stoornis is, maar een persoonlijkheidstrek. Eentje die zowel voor- als nadelen heeft; zowel een talent als een kwetsbaarheid is. Van Hoof: ‘Hsp’s krijgen vaker angststoornissen, depressies en burn-out, zo bleek. Maar óók hebben ze een sterker rechtvaardigheidsgevoel, oog voor detail, oog voor kansen en pijnpunten, voor redelijke oplossingen, ze zijn analytisch sterker en goed in mensen samenbrengen. Daardoor zijn hsp’s vaak succesvol in hun relaties en carrière.’

Hoogsensitiviteit: 5 leefadviezen

Hoe creëer je de omstandigheden waarin je bijzondere talenten tot bloei kunnen komen? Dit adviseren deskundigen:

1. Loop gerust voor de troepen uit

Wie hoogsensitief is, voelt zich soms kritischer of ‘moeilijker’ dan anderen. ‘Hsp’s zíjn dat ook vaker,’ zegt de Amerikaanse psychologe Elaine Aron. ‘Het is een logisch gevolg van meer informatie binnenkrijgen.’ Ze raadt aan om je daar niet onzeker over te voelen, maar het juist als een kracht te beschouwen. Volgens Aron hebben hoogsensitieve mensen namelijk een belangrijke signaalfunctie. ‘Wat goed is voor hen, blijkt later vaak goed voor iedereen. Neem nu de open kantoorruimten die lange tijd in zwang waren. Veel hsp’s voelden zich daar niet prettig bij, er waren te veel prikkels. En wat bleek onlangs uit onderzoek? Dat mensen zich minder goed kunnen concentreren in open kantoorruimten, hun werk vaker onderbreken en daardoor minder productief zijn. Durf dus voor je behoeften en ideeën op te komen, ze zijn waardevol en soms zelfs vernieuwend. Voel je dat mensen in je omgeving er niet klaar voor zijn, stap dan naar een invloedrijk persoon.’

2. Met empathie bereik je meer

Ook het idee dat hsp’s vaak empathischer zijn, is intussen wetenschappelijk bewezen. Elaine Aron raadt hsp’s aan om die emotionaliteit en dat inlevingsvermogen vaker te gebruiken, bijvoorbeeld in hun carrière. ‘In zakelijke sectoren als marketing en sales wordt vaak negatief tegen emoties aangekeken. Maar door je in te leven in de behoeften en persoonlijkheid van je klanten, chef of collega’s kun je juist veel voor elkaar krijgen. Iedereen is gevoelig voor invoelende vragen over zijn kinderen, man, huisdieren… Daar scoor je punten mee. Zeker als je toont dat je echt geïnteresseerd bent. Dat klinkt als manipulatie, en daar houden de meeste hsp’s niet van. Maar als je het doet om iets te verbeteren voor de anderen, is daar niets mis mee.’

3. Rust en harmonie laten je bloeien

Of een hsp floreert, hangt vooral af van de omgeving. Hij of zij is daar dus meer afhankelijk van dan een niet-hsp. Psycholoog en schrijfster Elaine Aron adviseert hsp’s om zoveel mogelijk zelf een goede context te scheppen. ‘Alles begint met op tijd rust nemen, zodat je niet overprikkeld raakt. Zoek ook naar veilige havens: een paar andere hsp’s in je nabije omgeving. Daarnaast kun je omgaan met niet-hsp’s die je gevoeligheid accepteren.’

4. Gelúkkig ben je anders

Veel hsp’s denken een groot deel van hun leven dat er iets mis is met ze. Ze zijn tenslotte anders dan de overige 80 procent. Elaine Aron: ‘Dat anders-zijn moet je accepteren, want hoogsensitiviteit is niet te veranderen, het is ingebed in je centrale zenuwstelsel. Accepteren doe je door op de positieve kanten ervan te focussen: je begrijpt subtiliteit, ziet nuance, je bent intuïtief, hebt een esthetisch oog… Denk ook terug aan situaties waarin je dankzij je hoogsensitiviteit iets bijzonders hebt bereikt.’

5. Bewaak je grenzen met verve

Als hsp raak je dus sneller overprikkeld, met mogelijk een emotionele reactie – irritatie, boosheid – en ook vermoeidheid tot gevolg. Psycholoog Elke van Hoof: ‘Als je overprikkeling weet te voorkomen, hoef je weinig tot geen negatieve effecten van je hoogsensitiviteit te ervaren. Vermijd situaties waarvan je weet dat ze moeilijk voor je zullen zijn. Ik bedoel niet dat je onder je niveau moet gaan werken, want een hsp die te weinig uitdagingen heeft, kan weer stressgerelateerde problemen krijgen. Maar ken je grenzen en respecteer ze.’ Ook Elaine Aron pleit daarvoor: ‘Je lichaam geeft vaak wel aan waar die grenzen liggen, met bijvoorbeeld hoofdpijn, hartkloppingen of een gejaagd gevoel.’ Elaine Aron voegt toe: ‘Hsp’s hebben een sterk inlevingsvermogen en raken soms te veel verwikkeld in de problemen van anderen, of ze worden snel te intiem met mensen die niet goed bij hen passen. Trek ook daarin een grens, zet een stapje terug. Dat zal misschien niet meteen lukken, je leert het met vallen en opstaan.’

Dit artikel wordt je aangeboden door Coachfinder. Het is afkomstig uit de e-learningsmodule ‘Hoogsensitiviteit’ binnen de Coachfinder Academy. Coachfinder is het grootste coachingsplatform van Nederland, een initiatief van Psychologie Magazine. Ben je coach en wil je ook lid worden van Coachfinder? Bekijk wat Coachfinder voor je kan betekenen.