Hoe storytelling mensen door veranderingen heen helpt

Veranderingen in een organisatie vragen van medewerkers het vermogen om zich aan te passen. Dat is niet voor iedereen even makkelijk. Hoe win je het vertrouwen bij je mensen en zorg je dat ze de noodzaak van de verandering inzien? En hoe houd je hen hierin enthousiast en betrokken?

Het is de kracht van verhalen en metaforen die maakt dat mensen makkelijker meegaan in een nieuwe koers. Maar hoe werkt dat eigenlijk? Trainer Alma Wattimena verzorgt bij ICM de training Veranderen en Inspireren met Storytelling. We interviewden haar over de kracht van verhalen in tijden van verandering.

Waarom helpt storytelling om mensen mee te nemen in een verandering?

“Verhalen helpen situaties te verklaren en te begrijpen op een manier die tot de verbeelding spreekt. Wanneer toehoorders zich kunnen identificeren met de (fictieve) personages in een verhaal, dan kan dat hun perspectief, beeld en overtuigingen beïnvloeden. Via dat verhaal kunnen ze makkelijker betekenis geven aan hun eigen ervaringen en aan wat er gaat komen.

Daarnaast zijn verhalen nuttig als medewerkers te maken krijgen met veranderingen die ze niet zien zitten. Vaak ontstaat er onrust als voor mensen niet direct duidelijk is wat een verandering hen gaat opleveren. Hoe ga je als leidinggevende om met die weerstand? Je kunt de specifieke ontwikkelingen die medewerkers doorlopen, zowel zakelijk als persoonlijk, illustreren door te vertellen over eigen ervaringen, een anekdote te delen of een metafoor te gebruiken. Dat biedt medewerkers de gelegenheid om zichzelf in die verhalen of anekdotes te herkennen en dat schept vertrouwen.

Ook helpen verhalen te relativeren. Een verhaal vertelt over een ontwikkeling en kent een bepaalde verhaalopbouw, net zoals veel gebeurtenissen in het leven. Je loopt bijvoorbeeld tegen een hindernis aan, maar overwint die uiteindelijk. Met het krijgen van inzicht in die verhaalontwikkeling, krijg je meer vertrouwen in dat ook jouw persoonlijke verhaal tot een goed einde kan komen. Daardoor wordt het leven een beetje voorspelbaarder en begrijpelijker.”

Wat maakt dat een verhaal mensen inspireert?

“Een verhaal wordt krachtig wanneer mensen zich erin kunnen herkennen. Om dat te bereiken is het belangrijk dat je je publiek kent. Ga na wat ze bezighoudt en vraag naar de beelden die ze daarbij hebben. Vraag bijvoorbeeld: ‘Als je aan deze crisis denkt, wat komt er dan bij je op?’.

Je vertelt een inspirerend, oprecht verhaal door dicht bij je eigen inspiratiebronnen te blijven en die te onderzoeken. Wat waren bijvoorbeeld jouw favoriete leesboeken als kind? Welke goede film heb je laatst gezien? Wie of wat zijn jouw inspiratiebronnen en waarom?

Daarnaast moet de basis goed zijn: met een kop, middenstuk en staart. En een goed verhaal raakt. Het kan ook weerstand oproepen, daar is niets mis mee. Een goed verhaal kan de dialoog openen waarin je wordt aangemoedigd om van perspectief te wisselen. Door vanuit verschillende perspectieven naar de werkelijkheid te kijken maak je inzichtelijk dat er niet één waarheid is. Het vergroot je empathisch vermogen.”

En wat maakt een goede verhalenverteller?

“Een goede verhalenverteller kan tegelijkertijd contact maken met zichzelf en het publiek. Je voelt je toehoorders aan én blijft bij jezelf. Ook creëert een goede verteller een setting waarin mensen ontspannen luisteren. Ontspanning zorgt ervoor dat mensen meer open staan voor een verhaal. Als de spanning te hoog is, kan de sfeer omslaan naar ‘kom maar met die boodschap, ik zit niet te wachten op een verhaal’.

De valkuil bij startende storytellers is dat je aan een stuk door ratelt en achteraf eigenlijk geen idee hebt waar je zelf was en wie je toehoorders waren. Uiteindelijk geldt simpelweg: oefening baart kunst. Het is net als bij het leren van alle nieuwe vaardigheden een proces van vallen en opstaan. Het mooie aan storytelling is dat je het dagelijks kunt oefenen, bijvoorbeeld door je kinderen een verhaal te vertellen voor het slapengaan, maar ook door verhalen uit je leven te ‘vangen’ en deze op te schrijven.”

Wat kun je verwachten van de training Veranderen en Inspireren met storytelling?

“Cursisten komen met verschillende vragen de training binnen, van ‘hoe krijg ik mijn team mee?’ tot ‘hoe kan ik als introvert op een extraverte manier naar buiten treden op een manier die bij me past?’

In de training doorlopen we de verschillende fasen die bij storytelling horen. Het start met het ‘vangen’ van een verhaal: wat past er bij jou? Ook gaan we in hoe je kunt inspelen op je publiek. Ik vind het heel belangrijk om cursisten in te laten zien dat zij de regisseur zijn en bepalen hoe een verhaal ontvangen wordt. Deelnemers zijn zich aan het begin van de training er vaak niet van bewust op welke verschillende manieren je de ruimte kunt inrichten zodat de luisteraars je ook met meer aandacht kunnen zien en horen.”

Grijp de kans om je als leider, veranderaar of HRD-er te versterken en leer onder begeleiding hoe je je boodschap op een inspirerende manier overbrengt:

Bekijk de training

Bekijk alle startmomenten hier.

Verder lezen en kijken

Je verder verdiepen in storytelling? In de training gebruiken we onder meer het Storytelling-handboek van Suzanne Tesselaar. Bekijk het boek hier. In onderstaand filmpje deelt Matthew Winkler wat helden als Harry Potter, Katniss Everdeen en Frodo als gemeenschappelijke succesfactor hebben: