Geweldloze communicatie: identificeer jouw innerlijke giraf en jakhals

Het oplossen van conflicten kan behoorlijk uitdagend zijn. Het Geweldloze Communicatie model zet eerlijke, verbindende en open communicatie centraal en biedt in conflictsituaties een helpende hand. Grondlegger Marshall Rosenberg zet behoeftes centraal om conflicten om te zetten in empathische relaties. Hij gebruikt de giraf en de jakhals als metaforen voor respectievelijk geweldloze en gewelddadige communicatie. In dit artikel lees je hoe je geweldloos communiceert en hoe je je innerlijke giraf en jakhals identificeert.

Geweldloze communicatie in vier elementen

Er zijn vier stappen naar geweldloze communicatie. Marshall illustreert deze stappen aan de hand van voorbeelden met de giraf en de jakhals. De giraf is het zoogdier met het grootste hart. De giraf is sterk en vreedzaam, daarom staat dit dier voor geweldloze communicatie. De jakhals is een opportunist en staat voor een agressieve manier van communiceren. Het streven is om te reageren als de giraf. Hieronder nemen we de stappen met je door en ontdek je de juiste reactie aan de hand van voorbeelden.

1. Waarneming

De eerste stap in geweldloze communicatie is waarnemen. Het observeren van de situatie laat je beseffen wat voor gevoel het in je oproept. Welk gevoel komt er naar boven in deze situatie? Het doel is hier om neutraal te blijven en onderscheid te maken tussen waarneming en interpretatie. Probeer weg te blijven van een oordeel of conclusie.

Jakhals: ‘Mijn vriendin komt niet opdagen voor een afspraak, ik kan niet op haar rekenen.’

Giraf: ‘Mijn vriendin en ik hebben afgesproken om 8 uur, het is nu half 9.’

2. Gevoel

Stap twee draait om gevoel. Jóuw gevoel om precies te zijn. Observeer welke gevoelens de situatie bij jou oproept. Het is belangrijk om de focus te houden op je eigen perceptie. Wanneer je je eigen gevoel uitspreekt naar een ander, dan kan diegene er niet tegenin gaan. Jouw gevoelens zijn immers van jou. Begin met communiceren vanuit de ‘ik-vorm’ en vermijd zinnen die beginnen met ‘jij doet’. Door te communiceren vanuit je eigen gevoel voorkom je bovendien beschuldiging naar de ander.

Jakhals: ‘Je bent te laat, je gaat roekeloos met mijn gevoelens om.’

Giraf: ‘We hadden een afspraak, het is nu 30 minuten later. Hierdoor voel ik mij angstig en gefrustreerd.’

Zorg ervoor dat je bij deze stap onderscheid maakt tussen je gedachten en je gevoel. Wanneer je het idee hebt dat je onbelangrijk bent voor iemand in je omgeving, dan is dit geen gevoel maar een gedachte. Deze gedachte komt voort uit een onderliggend gevoel, bijvoorbeeld angst, verdriet of schaamte.

3. Behoefte

In deze stap stel je vast welke behoeftes jij hebt naar aanleiding van je gevoel. Je bakent hier je eigen behoeftes en waardes af om zo het gewenste resultaat te krijgen. Wat verlang je van de ander en hoe word jij in je behoeftes voorzien?

Jakhals: ‘Jij laat niks van je horen.’

Giraf: ‘Wanneer ik een week niks van je hoor, dan voel ik mij ongerust. Ik voel de behoefte om vaker contact met je te hebben, omdat ik me hierdoor belangrijk voor jou voel.

“Ieder oordeel is de tragische uitdrukking van een niet bevredigde behoefte” – Rosenberg

4. Verzoek

Om in onze behoeftes voorzien te worden is het belangrijk dat wij gerichte verzoeken doen. Het is immers je eigen verantwoordelijkheid om je gevoelens uit te spreken. Vraag de ander om specifieke acties. De ander heeft nu de keuze om deze acties wel of niet uit te voeren. Probeer met mededogen te reageren wanneer de ander niet akkoord gaat met het verzoek, het is immers geen eis.

Jakhals: ‘Het huis is een ontzettende rotzooi, ik wil dat je alles opruimt voordat ik terug ben.’

Giraf: ‘Wanneer ik zie dat er rommel is in huis voel ik mij moedeloos omdat ik het net schoon heb gemaakt. Ik heb behoefte aan medewerking, zou je het willen opruimen?’ 

Ga van jakhals naar giraf

Om je als giraf uit te drukken is het van belang om je te richten op de oorsprong van het probleem. Vermijd daarom roddelen over een specifieke gebeurtenis, hier schiet je immers niets mee op. Ga in gesprek met degene om wie het gaat en zorg altijd voor een veilige setting en sfeer onder vier ogen. In de driedaagse training ‘Geweldloze Communicatie’ van ICM leer je onder begeleiding van een ervaren trainer en met behulp van praktische tips meer verbinding te creëren in conflictsituaties. Je duikt diep in de materie en oefent met eigen praktijksituaties.

Lees meer over de training