Familiemediation: constructief werken aan een nieuwe start én aan jezelf
Familiemediation wordt bij echtscheiding steeds vaker gezien als een goed alternatief voor een rechtszaak. In dit artikel legt docent en mediator expert Jack Burema de belangrijkste elementen uit.
Familieconflicten
Echtscheidingen en familieruzies hebben vaak diepe impact. Emoties als verdriet en boosheid zijn veelvuldig aanwezig. Alles wat zeker leek, blijkt niet meer vanzelfsprekend te zijn en verandering is onontkoombaar.
Rechtszaken
Veel echtscheidingen worden voor de rechter uitgevochten. Dat zijn vaak lange procedures die meer dan driekwart jaar duren. Als er hoger beroep wordt ingesteld komt hier nog een jaar bij. De advocaten doen het werk, gesouffleerd door hun cliënten. Vaak praten de cliënten tijdens dit proces nauwelijks meer met elkaar behalve als het over het verplichte ouderschapsplan voor de kinderen gaat. Dit kost veel tijd, geld en frustratie. Daarnaast is de uitspraak van de rechter meestal niet de uitspraak die men het liefst had. Ook zorgt de uitspraak er niet voor dat de problemen zijn opgelost.
Mediations
Echtscheidingen vormen het leeuwendeel van familiemediations. Familiemediations kosten behoorlijk minder tijd en geld, slagen voor een groot deel en bieden beide partners perspectief voor de toekomst. En na een geslaagde mediation zijn de problemen vaak wél over! Hoe kan dat?
Verbinding
Het grote verschil met de juridische procedure is evident: partijen zijn zélf met elkaar in gesprek. Hoe moeilijk de aanvang ook is, cliënten spreken zich tegenover elkaar uit over alles wat uitgesproken moet worden. Hierdoor durven ze op te komen voor hun belangen en ze stellen zich kwetsbaar op. Bij het bespreken van mogelijke oplossingen wordt rekening gehouden met elkaars belangen. Op deze manier komen afspraken tot stand die geheel op maat zijn gemaakt en waar beide deelnemers volmondig “ja” tegen kunnen zeggen.
De Methodiek
Het succes van familiemediation heeft alles te maken met de basis methodiek van mediation. Na de intakefase spreken we over wat de deelnemers verdeeld houdt en waarom dit ze verdeeld houdt en welke gevoelens ze hierbij hebben? Vervolgens wordt gedraaid naar de toekomst en worden de belangen benoemd. Daarna benoemen de deelnemers mogelijke oplossingen om hun belangen te verwerkelijken. Op grond hiervan gaan ze onderhandelingen voeren over hoe de afspraken er definitief uit gaan zien. Deze onderhandelingen zijn gebaseerd op de onderlinge en toekomstige relatie in plaats van de eigen positie.
De 5 Fases van Rouw
Tijdens de mediation werken deelnemers ook aan hun rouwverwerking. Dit is een belangrijk element om een nieuwe start te maken. Elisabeth Kübler-Ross ontwikkelde de theorie over de 5 fases van rouwverwerking. Tijdens een familiemediation komen deze fases nadrukkelijk aan de orde: ontkenning (dit gebeurt niet bij mij), onderhandelen (marchanderen, als ik voortaan zus of zo doe of beloof, dan komt het wel weer goed?), woede (waarom ik?), verdriet/depressie (opgeven) en berusting (er zit niets anders op, ik ga verder met mijn leven). De fases vormen een zogenaamde rouwcurve.
Gezamenlijke verwerking
Beide deelnemers maken de rouwcurve geheel of gedeeltelijk samen door. Ze nemen het proces bij elkaar waar en kunnen ook meer begrip voor elkaar ontwikkelen. Hierdoor komt een betere verstandhouding en daarmee een betere eindoplossing tot stand. Vaak is het ook zo dat de ene partner langer met het idee loopt om te gaan scheiden dan de andere. Mogelijk met een nieuwe partner en heeft al bedacht hoe het “nieuwe” leven er uit gaat zien. Deze partner is dus “gevorderd” in de rouwcurve, terwijl de andere partner door de scheidingsmelding wordt verrast en de hele curve nog moet doorlopen. Aandacht voor de rouwcurve is essentieel in familiemediation om tot realistische, werkbare en houdbare afspraken te komen. In een rechtszaak gaat dit per definitie niet lukken. In mediation heb je bij uitstek de gelegenheid. Dat maakt familiemediation zo mooi!
Jack Burema