Teamrollen van Belbin: Wat is jouw rol in een projectteam?

Je wordt regelmatig gevraagd om mee te werken aan een project, maar ben je je bewust van de rol die jij vervult in een projectteam? Ben jij iemand die veel ideeën inbrengt of iemand die goed op de details let? Om jezelf te kunnen verbeteren in een projectteam is het zaak je te realiseren welke rol je hebt en welke valkuilen hiermee gepaard kunnen gaan. In dit artikel kom je daar achter, aan de hand van de teamrollen van Belbin.

De teamrollen van Belbin

Meredith Belbin (geboren in 1926) is een Britse wetenschapper die veel interesse had in menselijk gedrag; zowel individueel als in groepen. Hij heeft onderzoek heeft gedaan naar verschillende rollen binnen managementteams en de effectiviteit van de samenwerking ertussen. Dit deed hij samen met drie wetenschappers uit verschillende disciplines (een wiskundige, een antropoloog en een organisatiepsycholoog). Hij heeft uiteindelijk acht verschillende rollen beschreven die mensen in een team kunnen vervullen. Deze rollen worden de teamrollen van Belbin genoemd.

Een effectief team bestaat volgens Belbin uit mensen die elkaar aanvullen. Dat houdt in dat ieder teamlid een andere (en soms meerdere) rollen vervult. Deze rollen vullen elkaar aan, corrigeren elkaar en zorgen voor een succesvol resultaat. Als er rollen ontbreken, ben je als team minder effectief.

Teamleden dragen op twee manieren bij aan succes:

• Door deskundigheid op hun eigen vakgebied (bijvoorbeeld door kennis en vaardigheden die anderen niet hebben in te brengen);
• Door een teamrol (de manier waarop een teamlid zijn persoonlijke kwaliteiten en talenten inzet voor een team).

In welke van de acht rollen herken jij jezelf? Hieronder lees je de wat de kwaliteiten en de veelvoorkomende valkuilen van de acht teamrollen zijn. Door bewust met deze wetenschap om te gaan, zal je jouw eigen functioneren in een team verbeteren. Doe er je voordeel mee!

1: Zorgdrager

• Consciëntieus
• Zorgelijk en bezorgd
• Werkt achter de schermen
• Regelt het planmatig verloop

Valkuilen van de zorgdrager
De Zorgdrager heeft de valkuil onnodig details te benadrukken ten koste van het algemene overzicht of de algemene richting. Door steeds maar de zorgen te benadrukken, kan hij een team ontmoedigen. Probeer je intolerantie ten opzichte van mensen met een meer oppervlakkige of avontuurlijke houding om te zetten in respect voor de ander.

2: Groepswerker

• Sociaal gericht
• Mild
• Gevoelig
• Kan goed luisteren
• Stimuleert en integreert

Valkuilen van de groepswerker
De Groepswerker wil graag de harmonie bewaken. Hij duikt daarom soms weg voor confrontaties. Hij kan een sfeer creëren waarin te weinig serieus op zaken wordt ingegaan. Ga geen allianties aan met één groepslid (soms de underdog) tegen de anderen.

3: Brononderzoeker

• Extravert
• Gaat op zoek naar ideeën
• Enthousiast
• Nieuwsgierig
• Communicatief

Valkuilen van de brononderzoeker
De Brononderzoeker kan soms overenthousiast raken. Hij kent af en toe een te grote afleidbaarheid door het telkens opgaan in allerlei verleidelijke en interessante, maar voor het team weinig relevante zaken. Hij kan verslappen als de druk op het werk afneemt.

4: Voorzitter

• Kalm
• Zelfvertrouwen
• Doelgericht
• Realistisch en nuchter
• Laat ieder teamlid tot zijn recht komen

Valkuilen van de voorzitter
De Voorzitter dient vrij te blijven van eigen belang of inhoudelijke stellinginname. Dit zou hem snel in conflict met een vormer en/of een plant kunnen brengen. De voorzitter dient ervoor te waken dat er sprake is van voldoende consensus op de momenten dat hij een beslissing neemt. Soms kan een voorzitter te snel door de bocht gaan, vanuit zijn heldere zicht op de te volgen procedures. Houd als Voorzitter ook voldoende aandacht voor projectteamleden met een iets lager tempo.

5: Monitor

• Nuchter
• Weinig emoties
• Zakelijk
• Analyseert en bekritiseert

Valkuilen van de Monitor
De Monitor kan overkritisch zijn waardoor hij nieuwe, nog onrijpe ideeën bij voorbaat diskwalificeert. Soms verdwaalt de Monitor in een intelligente, maar ook halsstarrige discussie met andere Monitors en met Planten.

6: Plant

• Individualistisch
• Onorthodoxe ideeën
• Intellect, kennis
• Fantasie

Valkuilen van de plant
Een Plant kan de wil hebben om zijn capaciteiten te tonen op teveel of zelfverzonnen terreinen. De creatieve inspanningen sluiten dan niet meer aan bij de behoefte van het projectteam. Een Plant kan beledigd in de schulp kruipen als de ideeën kritisch bekeken worden.

7: Vormer

• Energiek
• Extravert
• Dynamisch

Valkuilen van de vormer
Een Vormer kan de neiging hebben andere projectteamleden ‘plat te walsen’, zeker als hij een gezaghebbende positie bekleedt. De Vormer wedijvert soms te veel met de Plant en de Monitor. Hij kan overkomen als onverdraagzaam of zelfs arrogant, ten opzichte van mensen die zich meer op het proces en op de procedures richten.

8: Bedrijfsman

• Plichtsgetrouw
• Zet beslissingen om in werkzaamheden
• Praktisch
• Zelfdiscipline

Valkuilen van de bedrijfsman
De Bedrijfsman kan weinig flexibel zijn, met name bij plotselinge ideeën, kansen en wijzigingen in de plannen. Hij kan daardoor prille ideeën en suggesties van anderen te snel als onpraktisch of niet nuttig van de hand wijzen. De Bedrijfsman kan soms te snel aan de slag willen, beginnen met ordenen en regelen, terwijl doelen en uitkomsten nog niet gepreciseerd zijn.