Voorkom passiviteit: gebruik leerfasen in plaats van leerstijlen

Er zijn nog altijd trainers die beweren dat je een training moet afstemmen op de leerstijl van jouw deelnemers. Vergeet het maar! Ik zal je laten zien waarom dat onmogelijk en zelfs onwenselijk is. Maar ik bied je ook een alternatief dat je wél kunt toepassen.

David Kolb stelt dat een leerproces vier fasen doorloopt. Het mooie aan die vier fasen is dat hij op deze manier theorie en praktijk aan elkaar verbindt. Al snel ontdekte hij ook dat mensen een voorkeur voor een bepaalde fase hebben. Sommige mensen houden bijvoorbeeld meer van ‘uitproberen’ en anderen houden meer van ‘nadenken’. Dit noemde hij de leerstijlen. In onderstaande afbeelding zie je de leerfasen in de witte blokjes, en de leerstijlen in de gekleurde delen van de cirkel.

Voorkom passiviteit

Onder trainers, maar ook onder cursisten, zijn vooral de leerstijlen populair. Je hoort dan ook vaak uitspraken als: “Ik ben een doener” en daar hoor je het probleem al. De leerstijlen leiden tot etiketten en karaktertyperingen die veel verder gaan dan een leervoorkeur. De leerstijlentest wordt een soort persoonlijkheidstest en de uitslag leidt tot passiviteit. Bijvoorbeeld: “Ik ben een denker, dus ik doe niet mee aan rollenspellen” of “Ik ben een doener, dus mij moet je geen boeken laten lezen.”

Doorloop alle fasen

De bedoeling van de leercirkel is nu juist dat je alle fasen van de cirkel doorloopt en niet blijft hangen in jouw favoriete fase. Een goede trainer helpt deelnemers om de hele cirkel van Kolb te doorlopen. Dat ziet er bijvoorbeeld zo uit:
1. Concrete ervaring
Er komt onverwachts een verbaal agressieve medewerker (acteur) de training binnen die in gesprek gaat met de deelnemers.
2. Reflectief observeren
De deelnemers kijken terug op deze gebeurtenis en beschrijven wat dit met hen deed.
3. Abstract conceptualiseren
De deelnemers trekken conclusies op basis van deze ervaring. De trainer voegt hier nog theorie aan toe.
4. Actief experimenteren
De deelnemers gaan de theorie in de praktijk uitproberen met behulp van een oefening.

Vermijd focus op leerstijlen

Een andere reden om niets te doen met de leerstijlen is dat de wetenschappelijke onderbouwing van deze leerstijlen inmiddels achterhaald blijkt te zijn. Daarnaast is het praktisch ook vrijwel onmogelijk om de leerstijlen van je deelnemers vooraf te kennen en daar een training op af te stemmen. Mensen zijn nu eenmaal verschillend, dus ook de deelnemers in jouw training. Daarnaast is een leerstijl niet meer dan een voorkeur. Iedere deelnemer heeft van alle leerstijlen iets in zich. En tenslotte zijn de leerstijlen ook nog contextafhankelijk. In de ene situatie leer je op een andere manier dan in een andere situatie.

Tijd voor zelfreflectie

Een goede trainer gebruikt dus niet de leerstijlen, maar de leerfasen van Kolb om een effectieve training op te bouwen. Hebben die leerstijlen dan helemaal geen nut? Jawel hoor. Gebruik ze om er achter te komen hoe jouw eigen voorkeuren invloed hebben op de manier waarop jij jouw training opbouwt. Dan kom je er misschien achter dat je zelf ook in je favoriete fase blijft hangen en misschien zijn er mensen in jouw training die op een heel andere manier willen leren. Succes!