Hoe je je emoties effectief in kunt zetten

We worden allemaal geboren met het vermogen om waar te nemen, aandacht te hebben, te denken, te leren, te herinneren, en taal te leren. De psychologie noemt dat basisfuncties. Ook emotie en gevoel* behoren daartoe. Wat voor nut hebben al die gevoelens die bij tijd en wijle ons leven beheersen? Lees in dit artikel hoe je ze effectief in kunt zetten.

Functies van gevoel

Je kunt je gevoel en emotie beschouwen als een signaleringssysteem dat jou laat weten of je jezelf prettig of niet prettig voelt. Voor het gemak beperk ik me hier tot de vier basisemoties, de vier B’s: boos, bang, bedroefd en blij. De eerste drie, boos, bang en bedroefd, beschouwen we als negatieve emoties. Maar als je er zonder oordeel naar kijkt, is boosheid een signaal dat iemand jouw persoonlijke grenzen overschrijdt. Angst is een signaal voor dreigend gevaar en droefheid is een signaal voor een komend of geleden verlies. Deze drie ‘negatieve’ emoties zijn een soort poortwachter die ons beschermen tegen bedreigingen van buitenaf zodat we kunnen overleven. Zij zorgen ervoor dat we bij dreigend onheil klaar staan om te vechten of te vluchten.

Hoe zit het dan met de ‘positieve’ emotie blijheid? Welke functie heeft die evolutionair gezien? Volgens Barbara Fredrickson zijn positieve emoties het bindmiddel om sociale relaties, vriendschappen en liefdes aan te gaan. Bovendien maken ze ons veerkrachtiger bij tegenslag en worden we er opener, toleranter en creatiever door.

Hoe kun je effectief omgaan met je gevoelens?

Emoties en gevoelens geven je signalen over hoe je jezelf voelt in een bepaalde situatie. Als je die signalen waarneemt en ze toelaat er te zijn, geef je jezelf de kans om te onderzoeken wat er aan de hand is.

Voorbeeld

Voel ik me boos? Wat maakt me boos? Welke grens wordt geschonden? Als ik dat onderzoek, dan kan ik ook een standpunt innemen over hoe ik het liever wil. Dan hoeft mijn boosheid niet samen te gaan met onbeheerst gedrag of agressie.

Wanneer je je gevoelens toelaat en onderzoekt, dan zul je merken dat ze je wat duidelijk willen maken. Je krijgt inzicht in de situatie en wellicht uitzicht op een oplossing voor hoe je het liever wilt. En weet, ook gevoelens gaan gewoon voorbij.

Bronnen

• Cursusmateriaal Psychologie ICM Opleidingen & Trainingen (2014). Hand-out: Emoties.
• Soonius, J. (2014). Psychologie in hoofdlijnen. Den Haag: Boom Lemma
• Seligiman, Martin E.P. (2002). Gelukkig zijn kun je leren. Houten: Spectrum

* Er is een verschil tussen emotie en gevoel: emotie wordt veroorzaakt door iets of iemand van buitenaf en is in eerste instantie vaak heftig om daarna af te vlakken; gevoel komt van binnenuit, het is van jou en is diepgaander en stabieler. Voor dit artikel gebruik ik de termen door elkaar.