Breng je boodschap beter over door scherper waar te nemen

Dat non-verbaal gedrag veel invloed heeft op onderlinge communicatie is bekend. We spiegelen onze gesprekspartner om een gelijkwaardige context te creëren of we nemen een houding aan die neutraal en open overkomt. Dat komt de communicatie zeker ten goede. Maar door je waarneming te verscherpen, kun je nog beter non-verbale signalen opvangen waardoor je de overdracht van je boodschap positief kunt beïnvloeden.

Over het algemeen checken we nauwelijks of de ander echt openstaat voor onze boodschap. Deze check doe je niet door ernaar te vragen, maar juist door waar te nemen. Het blijkt namelijk dat ons lichaam veel non-verbale signalen afgeeft die gestuurd worden door ons primaire brein.

Freeze, Fight, Flight

Laten we eens een confrontatie of interventie onder de loep nemen. Wat gebeurt er dan in je brein? Op ons werk gaat het vooral over inhoud. We doen een beroep op ons cognitieve deel van onze hersenen, het deel dat als laatste gegroeid en ontwikkeld is.

We zijn er ons meestal niet van bewust dat ons oeroude, primaire brein nog steeds invloed uitoefent op ons handelen. Het is het deel dat onze vitale levensfuncties coördineert en zich richt op ‘overleven’. Iedere confrontatie of interventie wordt razendsnel getoetst op gevaar (Freeze). Is er geen gevaar, dan is er niets aan de hand en kan er rustig op een interventie gereageerd worden. Non-verbaal zijn er nauwelijks bijzonderheden waar te nemen.

Is de interventie bedreigend, vervelend of lastig, dan treedt de bekende Fight or Flight respons op. Alleen hebben wij in ons werk geleerd om die response te beheersen of te onderdrukken. Dat geldt helemaal voor onze gezichtsuitdrukking. Een opmerking als ‘je gezicht spreekt boekdelen’ vinden betrokkenen eerder lastig dan een zegen. Bij het pokeren is het hebben van een ‘pokerface’ zelfs een vereiste om het spel naar je hand te zetten. Toch is het van belang om de Fight or Flight response te ontdekken, want deze belemmert het ontvangen van je inhoudelijke boodschap.

Het lijf zegt meer dan het gezicht

De vraag is hoe je dit bij de ander kunt waarnemen. Kijk goed naar veranderingen in non-verbaal gedrag. Let daarbij vooral op andere delen van het lichaam dan het gezicht. Zoals gezegd, we hebben geleerd om onze gezichtsuitdrukking in de plooi te houden.

Maar heb je wel eens naar de stand van de voeten gekeken? Als deze richting de uitgang gedraaid zijn, kun je ervan uitgaan dat de ander in gedachten al ‘weg’ is. Je boodschap overbrengen heeft dan echt geen zin meer. Zelf al eens gemerkt dat je wiebelt met je voeten als je ergens enthousiast over bent? Bekender is als iemand ineens achterover leunt en de armen over elkaar legt. Het is een teken dat de Flight respons aan het werk is.

Ongemak en geruststellende gebaren

Onze werksituatie is meestal niet bedreigend. Onze Fight en Flight respons is daarom subtiel en genuanceerd. We rennen niet weg, maar veranderen van zithouding. We gaan niet op de vuist, maar trommelen met de vingers op het bureau. We hebben manieren gevonden om ons ongemak non-verbaal weg te poetsen met geruststellende gebaren. Die hand die even wrijft in de nek, het naar buiten staren, de handen over de benen bewegen. Een mooi voorbeeld is de overlegsituatie. Er zijn veel mensen die rusteloos gaan bewegen als ze het ergens niet mee eens zijn, terwijl ze je het niet zullen vertellen.

Tip: What every body is saying.

Neem deze veranderingen in non-verbaal gedrag waar. Reageer erop door een vraag te stellen of gerust te stellen. Het maakt je communicatie effectiever. Doorgaan met het overbrengen van jouw boodschap heeft namelijk niet zoveel zin als je ontvanger er niet volledig voor openstaat. Wil je weten hoe je nog beter subtiele gebaren van ongemak en geruststelling bij de ander kunt herkennen, lees dan het boek ‘What every body is saying’. Succes!

In de training Effectief waarnemen & communiceren leer je zo communiceren dat je jouw doelen op een prettige en effectieve manier haalt. Zo leer je mensen en situaties beter in te schatten en te beoordelen en leer je hoe je je communicatiestijl daarop aanpast zodat je beter begrepen wordt.